Een huisarts die bij de eerste woorden van een patiënt voelt dat het goed fout zit. Een brandweercommandant die precies weet wanneer hij zijn mannen uit een brandend object moet terugroepen voor het instort. Of een controller die zonder rationele analyse, binnen een kwartier, de oorzaak van financiële malaise uit een lijvige rapportage weet te destilleren.
Ze maken gebruik van intuïtie.
Intuïtie is een begrip waar veel over wordt gespeculeerd. Het zou een onderbuikgevoel zijn, iets vrouwelijks of spiritueels. En dat speculeren gebeurt al eeuwenlang.
Van Socrates weten we dat hij rond 420 v.Chr. beschreef dat intuïtie een goddelijke influistering was. Carl Jung zag in 1921 intuïtie als ongedefinieerde gevoelens die van buitenaf tot je komen.
‘Ik geloof in intuïtie en inspiratie… soms weet ik zeker dat ik gelijk heb, terwijl ik de reden niet ken.’
Einstein
Nu is er meer bekend. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat we er alles over weten, maar er is wel degelijk kennis over intuïtie. Daar kun jij bewust gebruik van maken in je besluitvorming.
Het snelle en langzame denken
Om intuïtie te begrijpen moet je weten dat jouw denken op twee manieren plaatsvindt: de langzame en de snelle manier. Daniel Kahneman toonde dit aan en noemde het Systeem 1 & 2.
Systeem 1 – Snel denken
- Vindt automatisch plaats zonder dat jij je er bewust van bent en gaat moeiteloos
- Systeem 1 sluist selectief informatie door naar het bewuste denken.
- Vormt het overgrote deel van je denken
Systeem 2 – Langzaam denken
- Het rationele denken waarvoor je structureel wordt opgeleid.
- Vindt bewust en doelgericht plaats; het kost moeite.
‘Intelligentie is niet alleen het vermogen om te redeneren; het is ook het vermogen om relevant materiaal in het geheugen te vinden en daar aandacht aan te besteden wanneer dat nodig is.’
Daniel Kahneman
Intuïtie komt uit het snelle denken
Jouw systeem 1, dat dus actief is zonder dat jij je er bewust van bent, maakt gebruik van alle in jouw hersenen opgeslagen kennis en ervaring. Jouw bewuste denken heeft daar geen toegang toe; dat zou te overweldigend zijn.
Als die eerdergenoemde huisarts na twee zinnen van de patiënt een alarmbel voelt afgaan, komt dat omdat systeem 1 in de ‘database’ van alle opgeslagen kennis een patroon heeft waargenomen en systeem 2 daarvan op de hoogte stelt. Zo heeft ook de controller geen uitgebreide rationele analyse nodig om clusters van cijfermatige informatie te herkennen. Het antwoord komt als van vanzelf tot hem.
Intuïtie is gestapelde kennis
Maar. Simpelweg kennis van zaken hebben is niet voldoende. Je moet een expert zijn en veel draaiuren hebben gemaakt. Heb je dat niet, dan kun je niet op je ingevingen vertrouwen.
Het onderwerp van jouw kennis kan ook niet te veranderlijk van aard zijn, zoals het geval is bij aandelenmarkten of groepsgedrag.
En je moet ontspannen zijn en niet met systeem 2 proberen een intuïtieve ingeving uit systeem 1 te trekken. Zoals gezegd, het moet tot je komen en dat doet het niet als je er actief over nadenkt.
‘Het intellect heeft weinig te zien met de weg naar ontdekking. Er komt een sprong in het bewustzijn, noem het intuïtie of wat je wilt, de oplossing komt naar je toe en je weet niet hoe of waarom’.
Einstein
Wat intuïtie niet is
Het goede gevoel dat je hebt bij een sollicitant heeft zeer waarschijnlijk niets met intuïtie te maken. Dat gevoel komt voort uit herkenning, omdat die persoon qua doen en laten op jou lijkt of bijvoorbeeld uit jouw cultuur komt. Of je wilt de functie te graag invullen waardoor je geen kritisch gesprek voert en je je oordeel laat afhangen van slechts sociaal wenselijke antwoorden.
Een emotie overkomt je ook, net als intuïtie. Dan wordt het vaak een onderbuikgevoel genoemd. Emoties worden getriggerd door externe prikkels, door iets dat je in je omgeving waarneemt, en door interne prikkels, zoals een herinnering die je raakt.
En je moet dus over zeer ruime kennis en ervaring beschikken. En dat is waar jij gebruik van kunt maken in jouw bedrijf.
Hoe kun jij intuïtie (van anderen) inzetten
Als ervaren ondernemer heb je voor veel vuren al onnoemlijk vaak gestaan. Jij kunt dan ook, gesteld voor weer een dergelijk vuur, vertrouwen op je intuïtie.
Om dat succesvol te kunnen doen, moet je wel geregeld afstand nemen van je werk. Ontspannen dus, en geen 60 uur per week werken. Dat werkt contraproductief.
Ook kun je gebruik maken van de intuïtie van anderen, binnen of buiten je bedrijf. Een gespecialiseerd jurist ziet in no time welke risico’s je loopt als hij een contract voor je beoordeelt. De man die in zijn leven ontelbare sollicitatiegesprekken voerde met verkopers, heeft geen kwartier nodig om erachter te komen wat voor vlees hij in de kuip heeft.
Op elk vakgebied kun je een ‘Einstein’ inschakelen. En de selectie daarvan doe je dan weer heel rationeel, met systeem 2.
Vond je het een goed artikel? Doe er iemand anders een plezier mee via de mail.
Delen op social media wordt door ons ook erg gewaardeerd.
